Felieton Gwiazdowskiego: ZUS – piramida systemu emerytalnego

Sam Pinera podczas pobytu w Polsce w 1995 roku przyznał, że się trochę bał, co będzie jak mu się reforma nie uda. Miał szczęście, że Pinochet nie rządził już wtedy, gdy się okazało, że reforma się nie udała. Tak samo jak w Polsce Przy okazji kolejnej reformy tamtej reformy i dyskusji o rencie wdowiej minister funduszy i polityki regionalnej. I nie jest to tytuł od redakcji, w który mógłbym nie uwierzyć, bo I ten zbankrutował, więc go zlikwidowano (to znaczy „zreformowano”).

Ale tym razem Pani Minister rzeczywiście powiedziała o „piramidzie finansowej”. I w połowie miała rację. Można podwyższyć wiek emerytalny lub zmienić algorytm obliczania świadczenia – żeby było niższe. Stabilna była przez lata, gdy wyglądała jak piramida Cheopsa – szeroka w podstawie, zwężająca się ku górze – gdy w roku więcej ludzi się rodziło niż umierało i miał kto utrzymywać staruszków.

Gdy wprowadzano przymusowe ubezpieczenia emerytalne, , więc będą mogły utrzymywać emerytów. Jak twierdzi Nassim Taleb w książce „Ślepy traf”, która ukazała się w Polsce w roku 2006 (a w USA dwa lata wcześniej), lecz zrobiła furorę dopiero po wybuchu kryzysu finansowego w roku 2008, „lubimy przedstawiać przypuszczenia jako prawdę”.

Nota bene to samo dotyczy deficytu i długu publicznego – może podobno rosnąć, bo społeczeństwa to nie ludzie – nie umierają, więc w nieskończoność będą mogły „rolować” swoje zobowiązania. Skończy się tak samo – ale o tym napiszę innym razem. W „państwach dobrobytu”

Czy w Polsce nas czeka wojna pokoleń?

A wychowywanie dzieci nie jest łatwe, po co więc się „niepotrzebnie” trudzić? O wiele prościej jest odpowiednio zagłosować raz na cztery lata, żeby „dobry” premier powołał „dobrego” prezesa ZUS, żeby emerytury mogły być „wyższe” – jak obiecywano wprowadzając OFE. Chyba

Nie dość jednak, że państwo przejęło na siebie rolę opiekuna, przez co zmniejszyła się naturalna potrzeba posiadania większej ilości dzieci, to jeszcze, aby wywiązać się z tej roli, zagarnęło tak wysoki procent wynagrodzenia osób pracujących, że na wychowywanie dzieci, nawet jakby chcieli je mieć, nie bardzo mogą one sobie pozwolić.

A z drugiej strony Wzrasta więc liczba ludzi w podeszłym wieku, a przy niskim przyroście naturalnym wzrasta także ich odsetek w społeczeństwie. Dodatkowo mamy już do czynienia z wkraczaniem w wiek emerytalny pokolenia powojennego wyżu demograficznego. Piramida demograficzna się więc właśnie odwróciła. I czeka nas wojna pokoleń.

Do przewidzenia już co najmniej ćwierć wieku temu. Przepowiadaliśmy ją nie tylko my – liberałowie. Nawet Stefan Theil pisał o niej w tygodniku „Newsweek” już ponad 20 lat temu. Przeważyła jednak opcja „Nie patrz w górę”.

Co prawda „kometa” z filmu Adama McKaya z Leonardo di Caprio i Cate Blanchett pod takim właśnie tytułem jest metaforą katastrofy klimatycznej, ale wcześniej , więc może obecny klimat na tej skale, na której żyjemy da się uratować.

W Niemczech Fundacja na rzecz Praw Przyszłych Pokoleń już na początku wieku rozpoczęła kampanię przeciwko zjawisku nazwanemu „pokoleniowym oszustwem”. – Młodzi ludzie muszą wywierać presję polityczną – głosiła Anna Lührmann z Partii Zielonych, najmłodsza wówczas deputowana do Bundestagu, a obecnie profesor na Uniwersytecie w Goteborgu.

„W przeciwnym razie Ale inicjatywę przejęło „Ostatnie Pokolenie”, które, jak nazwa wskazuje, już nie musi troszczyć się o przyszłe pokolenia i o demografię, bo przecież samo jest „ostatnim”. Po drugiej stronie młodzi mają emerytów, którzy argumentują, że w przeszłości przez całe życie zawodowe płacili jakieś „składki” na emeryturę, więc się im należy emerytura.

1. Niby prawda, ale nie do końca.
2. Po pierwsze dlatego, że , które przyklejają się do jezdni, żeby samochody stojące w korkach narobiły więcej smrodu.

I jeszcze jedna ciekawostka. Opiekuńcze państwo obiecało obywatelom nie tylko emerytury, ale i opiekę medyczną. A tak się składa, że ludzie starsi częściej chorują od młodych. A im dłużej żyją tym dłużej chorują. Dopóki więc młodych jest więcej, państwo ma z czego zapewniać opiekę medyczną starszym, częściej chorującym, których jest mniej. NFZ też jest piramidą demograficzną.

Już w 2011 roku na dorocznym spotkaniu Noblistów z młodymi naukowcami w niemieckim Lindau to właśnie demografia i zdrowie starzejących się społeczeństw była jednym z dominujących tematów. Peter Diamond z Massachusetts Institute of Technology (Nobel w 2010 roku) twierdził, że „w nadchodzących latach demograficzna bomba będzie tykała coraz głośniej”.

Nie tylko dlatego, że , które rodziło się w czasach powojennej prosperity, ale również dlatego „że ostatnie 30 lat to okres największego wzrostu wydatków publicznych w historii Zachodu”. „Gdy zacznie maleć liczba pracujących, a wzrośnie odsetek emerytów żyjących na dodatek znacząco dłużej niż ich rodzice, katastrofa jest nieunikniona”.

1. , których koszty stale rosną. W efekcie rządy muszą stanąć wobec konieczności racjonalizowania państwowych usług medycznych.
2. – Będzie trzeba wymyślić sposób, by zniechęcić ludzi do zbyt częstego chodzenia do lekarzy – mówił Diamond – człowiek należący do najbliższego otoczenia Prezydenta Obamy, który projekt poszerzenia dostępu do usług medycznych uczynił sztandarem swojej prezydentury!

Christopher Pissarides z London School of Economics (podobnie jak Diamond Nobel w 2010 roku), sugerował, że ” „. Z tego ślepego zaułka można wyjść przez wprowadzenie „częściowego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego”. Edward Prescott z Arizona State University (Nobla w 2004 roku) stwierdził, że ” Pierwszy to zwiększenie zadłużenia. A drugi to… całkowita likwidacja podatku dochodowego. I to jest rozwiązanie problemu. To najskuteczniejszy sposób zwiększenia możliwości obywateli i przygotowania się na niepewną przyszłość, gdy wyschną systemy emerytalne”.

Ale kto by tam słuchał Noblistów skoro mówią coś, co się nie podoba. Autor prezentuje własne poglądy i opinie.